بررسی های انجام شده روی ترکیب و عناصر شیمیایی محصولات آرایشی نشان می دهد که این ترکیبات می تواند عوارض غیرمستقیمی داشته باشد که تاکنون کمتر توجهی به آن شده است.

مواد استفاده شده در ترکیبات این لوازم آثار خطرناکی در درازمدت دارند. محققان دانشگاه کنتیکت به تازگی دریافته اند که در رژ لب ها به عنوان پرمصرف ترین نوع لوازم آرایشی میزان سرب استفاده شده بیش از از حد استاندارد است سرب باعث آسیب های مغزی و عصبی می شود و در صورت احتمال ورود آن به زنجیره غذایی از طریق خاک آلوده و مواد غذایی و یا درصورت نفوذ در آب و آلودگی آبزیان می تواند اثرات جبران ناپذیری برای سلامت انسان و محیط زیست داشته باشد.

نکته اینجاست که سرب بلعیده شده توسط مصرف کننده، وارد خون می شود تا به یک مقدار ثابت برسد، سرب اضافی به بافت های نرم به خصوص مغز وارد می شود. این فلز در استخوان رسوب کرده جانشین کلسیم می شود و بنابراین کمبود کلسیم را به دنبال دارد.

سرب به دلیل اخلال در کار آنزیم ها، مزاحم تولید هموگلوبین خون می شود و در میزان بالا کم خونی را ایجاد می کند. در بزرگسالان افزایش سطح سرب در خون، کمی افزایش فشار خون بوجود می آورد. جنین ها و بچه های زیر ۷سال، در معرض خطرهای آن نسبت به دیگر گروه های سنی هستند. زیرا مواد را بیشتر جذب می کنند و مغز آن ها درحال رشد است.

● تومورهای سرطانی

به طور کلی مصرف بیش از اندازه هیچ ماده آرایشی برای پوست مفید نیست. حتی داروهای پوست هم عوارض جانبی خاص خود را دارند. بنابراین باید مصرف ماده آرایشی و دارویی کم و درحد لزوم باشد. یکی از عوارض این مواد پیری زودرس و ایجاد چین و چروک است. تغییر رنگ پوست که می تواند به مرور به صورت لکه ای باشد از دیگر عوارض آنهاست. ولی شایع ترین عارضه مواد آرایشی و دارویی در پوست، تحریک و حساسیت پوستی است.

تحقیقات در مرکز بیماری های پوستی دانشگاه کنتیکت نشان می دهد باتوجه به وجود بیش از ۷۰ترکیب شیمیایی سمی در مواد آرایشی و عطرهای صنعتی، استفاده مداوم از لوازم آرایشی، موجب جذب سالانه ۹۰۰گرم مواد شیمیایی به بدن می شود. ترکیبات شیمیایی استفاده شده در مواد آرایشی مانند مواد محافظی از جمله پارابن ها و فتالات ها، ارتباطی مستقیم با رشد تومورهای سرطانی به ویژه سرطان سینه دارند.

اگرچه سازندگان لوازم و مواد آرایشی سعی کرده اند تا استفاده از این ترکیب شیمیایی را در محصولاتی مانند شامپوها و ژل ها حذف کنند یا تا حد زیادی پایین آورند؛ اما در استفاده کمتر از آنها در مواد دیگر آرایشی ناموفق بوده اند.

مواد آرایشی و بهداشتی، عموماً با ایجاد یک سد، مانع رسیدن اکسیژن کافی به پوست شده، پیری زودرس پوست به ویژه در نوجوانانی که از سنین پایین آرایش می کنند را سبب می شوند. این تأثیرات تدریجی با پیر شدگی پوست، بروز چروکیدگی در ناحیه پیشانی و چین خنده آغاز می شود.

از سوی دیگر ریزش مو در اثر رنگ موهای غیر مجاز تقریبا به پدیده ای رایج تبدیل شده است؛ حتی در برخی موارد، پیاز مو، به سبب مصرف این مواد، سوخته؛ باعث طاسی غیرقابل برگشت و یا ایجاد تاول بر روی پوست سر می شود. به علت وجود ماده ای به نام دیامیندر بعضی از رنگ موها، ممکن است التهاب پوست صورت و یا در موارد شدیدتر، تورم صورت به وجود آورند. از عوارض دیگر رنگ های مو، موخوره، شکنندگی و گره خوردگی موها و ایجاد حساسیت است.

● عامل احساس خستگی و کسالت دائم

تحقیقات انجام شده روی محصولات ۱۸ شرکت تجاری تولیدکننده رژ لب نشان داد که ۵۵ درصد از این محصولات میزان بالایی سرب دارند؛ درحالی که در ترکیبات هیچ کدام از آنها نامی از این ماده برده نشده بود. میزان سرب موجود در این محصولات دو برابر بیش از مقدار مجاز است.

مطالعه ای که بر روی قیمت و سلامت مارک های مختلف صورت گرفت؛ نشان دهنده این واقعیت بود که بعضی مارک ها ارزان تر، سرب بسیار کمتری از مارک های گران قیمت دارند.

سرب، ماده ای سمی است که تأثیر به سزایی بر اعصاب می گذارد. همچنین سرب یکی از عوامل احساس خستگی و کسالت دائم در افراد و نیز ایجاد کننده کم خونی های مزمن است. زنان باردار و کودکان از آسیب پذیرترین گروه ها در برابر آلودگی با سرب محسوب می شوند. این ماده به راحتی از جفت عبور کرده، وارد مغز جنین می شود و از رشد و تکامل طبیعی آن جلوگیری می کند.

علت اصلی مشکلات و عوارض ناشی از مصرف محصولات سفیدکننده پوست هم وجود «کلوبتازول» است که در برخی کشورها، استفاده از آن ممنوع شده است. از عوارض این ماده می توان به چاقی، کم کاری غده فوق کلیوی، تیرگی پوست در بلندمدت، پوکی استخوان و… اشاره کرد.

درواقع استفاده از محصولات روشن کننده در میان مصرف کنندگان به نوعی اعتیاد تبدیل شده است. ضمن اینکه کرم های روشن کننده حاوی هیدروکینون که به عنوان داروی ضدلک مورد استفاده قرار می گیرند؛ در درازمدت باعث افزایش تحریکات پوستی می شوند و هر اندازه که درصد هیدروکینون موجود در این نوع کرم ها بیشتر باشد، شانس ابتلا به تحریکات پوستی افزایش می یابد.

این کرم ها معمولا زمانی کارایی دارند و تأثیرات عمیقی برجای می گذارند که برای طولانی مدت استفاده شوند که البته در آن صورت هم، پس از قطع مصرف، لک های پوستی دوباره پیدا می شوند. بعضی از پزشکان، هیدروکینون را به عنوان درمان توصیه نمی کنند؛ چرا که در درازمدت باعث ایجاد لک های دائمی در پوست می شود.

در این میان مواد اصلی مواد آرایشی مخصوص چشم بسیار مهم است. از این دست محصولاتی که پایه اصلی آنها روغن است؛ محیط مناسبی برای رشد و نمو میکروب ها هستند. لذا تکثیر این میکروب ها و حضور مداوم آنها نزدیک چشم، موجب ایجاد عفونت های چشمی، التهاب، قرمزی، ترشحات غلیظ، خارش و پوسته ریزی لبه پلک می شود و حتی می تواند به قرنیه چشم آسیب رسانده، موجب اختلال در بینایی شود.

مصرف مستمر و همیشگی آنها، به خصوص نمونه هایی با پایه روغنی یا اصطلاحا ضدآب، به دلیل اینکه به سختی از روی مژه ها پاک می شوند، به مرور، موجب چسبندگی مژه ها به یکدیگر و افزایش ریزش آنها می شود. شست وشو و مالش شدید چشم برای پاک کردن این نوع مواد، ممکن است باعث تخریب چشم و مژه و ورود مواد حساسیت زا یا عوامل عفونی به چشم شود.

خطر عفونت های قارچی

چسب هایی هم که برای استحکام ناخن های مصنوعی به کار می روند، باعث نرسیدن هوا به ناخن ها شده، به مرور زمان، ناخن ها از حالت طبیعی خود خارج و خشک می شوند. از عوارض دیگر این چسب ها می توان به ناصافی و تغییر شکل ناخن، خالی شدن ناخن های طبیعی، شکنندگی و خرد شدن ناخن، شکاف و ترک ناخن، کنده شدن لبه آزاد ناخن از بستر آن، خط خط شدن، پوسته ریزی و تغییر بافت ناخن، اشاره کرد که امکان باقی ماندن آنها تا آخر عمر روی ناخن فرد وجود دارد.

همچنین به دلیل حل شدن لایه محافظ ناخن به وسیله این چسب ها، ناخن، استحکام خود را از دست می دهد، نرم و آسیب پذیر می شود و میکروب ها خصوصا عفونت های قارچی به راحتی وارد لایه زیرین ناخن می شوند.

ناخن کاشته شده در صورت شکستن ناگهانی، آسیب جدی تری را برای فرد به دنبال دارد، چرا که مواد مصنوعی مورد استفاده برای کاشت ناخن بر روی لایه ای متشکل از یک ردیف سلول، چنان محکم چسبیده اند که اگر در اثر ضربه یا کشیدگی ناگهانی شکسته و یا کنده شوند، بافت زیر ناخن شامل پوست و گوشت و عروق نیز همراه با آنها جدا می شوند.

مواد تشکیل دهنده لاک های ناخن، هم معمولا فتالات ها، نیتروسلولز، حلال ها و فرمالدئید هستند که به این مواد، رنگ ها و سایر نگهدارنده ها نیز افزوده می شوند و استفاده نامناسب یا حتی استفاده معمول از آنها، موجب تاثیر منفی بر سلامت می شود، تاجایی که امروزه بسیاری از سازندگان آنها توسط انجمن ها و سازمان های بهداشتی، زیر فشار هستند تا بسیاری از مواد سمی موجود در محصولشان را حذف کنند.

کرم های پودری هم با بستن منافذ پوست از تبادل اکسیژن بین پوست و محیط جلوگیری می کنند و همین امر سبب مرگ تدریجی لایه های سطحی پوست و پیری زودرس آن می شود. ضدآفتابها، شامل مواد شیمیایی هستند که نور را جذب، منعکس یا پراکنده می کنند که می تواند باعث واکنش های حساسیت زا شوند.

موادشیمیایی جاذب نور شامل: استرهای کرمهای ضدآفتاب، همچنین توازن هورمون های تیروئید را تا حد زیادی بر هم می زنند تا آنجا که بررسی ها نشان می دهد که موشهایی که در معرض موادشیمیایی موجود در لوسیونهای ضدآفتاب قرار می گیرند، به پرکاری تیروئید مبتلا می شوند.

لنزهای رنگی، در ابتدا با هدف اصلاح عیوب انکساری چشم تولید می شدند، اما امروزه نمونه هایی غیراستیگمات از آنها استفاده زیبایی پیدا کرده اند و به رغم عوارض فراوان، به شدت مورد توجه جوانان قرار گرفته اند.

این لنزها در بازار در دو نوع با تاریخ مصرف محدود و تاریخ مصرف طولانی، وجود دارند. خراشهای قرنیه، التهابات حساسیتی ملتحم، زخم های عفونی قرنیه و رگ آوردن اطراف قرنیه از عوارض ناشی از لنزهای تماسی است؛ این در حالی است که اگر عامل عفونی قرنیه، میکروب سودومونا و یا آمیب باشد؛ باعث عفونت شدید و حتی از دست رفتن کامل چشم می شود.

● حذف چین و چروک با استفاده از سم

بوتاکس سم تصفیه و رقیق شده ای است که از باکتری به نام «کلستریدیوم بوتولینوم» به دست می آید. این باکتری عامل ایجاد نوعی مسمومیت غذایی کشنده به نام بوتولیسم است. این سم با جلوگیری از انتقال ماده «استیل کولین» از عصب به عضله و فلج کردن عضلات، باعث صاف شدن چین و چروک ها و کاهش خطوط بین ابروها و دور چشم می شود. بوتاکس در ابتدا با فلج کردن عضله زیر جلدی پوست، سبب کشیدگی و حذف مقطعی چروک های سطحی پوست می شود؛ اما از آنجا که میزان ماده تزریقی در هر بار تزریق افزایش می یابد؛ پس از بین رفتن اثر ماده تزریقی، بر میزان چروکیدگی پوست افزوده می شود.

به این ترتیب شاید حتی هشدارهای روی برچسب هم نتواند جلوی این افراد را بگیرد؛ همان طور که تبلیغات در مورد عوارض سایر داروهای اعتیادآور نیز نتوانسته است جلوی معتاد شدن خیلی ها را بگیرد. علاوه بر این، تزریق غیرکارشناسانه بوتاکس، احتمال خطرات گوناگونی مثل غیرقرینه شدن صورت و ابرو، افتادگی پلک یا فلج صورت را به دنبال دارد. از سایر عوارض گزارش شده تزریق بوتاکس می توان به ضعف عضلانی، اختلال در بلع غذا، اختلال تنفسی ناشی از ورود جسم خارجی به ریه وحتی مرگ اشاره کرد.

تزریق ژل هم یکی از روش هایی است که برای از بین بردن چروک های بین لب و بینی استفاده می شود. ژل ها یا موقتی هستند یا دائم. ژل های دائمی چون از مواد پلیمری یا پلاستیک تشکیل شده اند؛ توسط پوست جذب نمی شوند، برای همیشه در محل تزریق باقی می مانند و در نتیجه بسیار مضر هستند.

ژل های موقتی که از جنس هیالونیک اسید هستند، جذب پوست می شود و اگر بهداشتی باشند، عارضه کمتری دارند؛ اما به هر حال، تأثیر زیبایی آنها موقتی است. از عوارض تزریق ژل، می توان به انتقال بیماری های عفونی از راه سوزن آلوده، ایجاد حساسیت، برجسته شدن محل تزریق، جابجا شدن ژل و قرار گرفتن آنها در محل دیگری از صورت اشاره کرد.

● نقاشی روی صورت

استفاده از هر نوع ماده شیمیایی از جمله رنگ، روی صورت می تواند با عوارضی همراه باشد. شایع ترین این عوارض، حساسیت پوستی است. ممکن است در مرتبه اول استعمال رنگ روی پوست، مشکل خاصی ایجاد نشود؛ اما در مرتبه دوم، پوست دچار قرمزی، تورم و خارش شود که می تواند عوارض ناخوشایندی را به همراه داشته باشد. مشکل دیگر، به خصوص با استفاده از رنگ های چرب و در کودکان بزرگ تر و نزدیک سن بلوغ، جوش است.

با مسدود شدن منافذ پوست و تجمع چربی در آنها، ابتدا جوش به وجود می آیند و سپس در صورت ادامه مصرف رنگ های چرب روی پوست، این جوش ها تبدیل به جوش های التهابی و چرکی خواهند شد. بنابراین پوست حساس و ظریف کودک تان را با تفریحات ناسالم به مخاطره نیاندازید. سعی کنید که این رنگ آمیزی ها را روی صورت کودکان استفاده نکنید و اگر هم به هر دلیل مایل به امتحان این تفریح برای فرزندتان هستید؛ فقط یک بار این کار را انجام دهید و بعد از آن سریعاً رنگ ها را از روی پوست کودکتان پاک کنید.

به یاد داشته باشید که سلامت پوست، ارتباط مستقیمی با عوامل مختلفی همچون تغذیه، آب و هوا، استرس، خواب، مصرف نکردن سیگار، مشکلات غددی، اختلالات روانپزشکی، کارکرد صحیح دستگاه گوارش و سلامت کبد و… دارد.

بنابراین تا وقتی که بیماری های داخلی و نیز عوامل خارجی که بر سلامت پوست تأثیر می گذارند اصلاح نشوند؛ تلاش به منظور زیباسازی ظاهری پوست، جز اتلاف زمان و هزینه و سخت تر شدن بیماری های پوستی نتیجه دیگری دربرنخواهد داشت؛ بی توجهی به این نکته ساده، شاید مهم ترین دلیل ناتوانی حتی عده زیادی از پزشکان در درمان صحیح و به موقع بیماری های پوستی باشد.